Executieve functies zijn een veelbesproken onderwerp en je hebt er hoogstwaarschijnlijk wel eens van gehoord. Maar wat zijn executieve functies precies en waarom is het zo belangrijk om je kind hierbij te helpen ontwikkelen?

Wat zijn executieve functies?

Executieve functies zijn de vaardigheden in het brein die kinderen helpen rationele beslissingen te nemen, impulsen te beheersen en te focussen op wat belangrijk is. Deze functies zijn vooral nodig in nieuwe, zeldzame of veranderlijke situaties. Ze bepalen het gedrag van een kind door zelfsturing te bieden en beïnvloeden zowel het leren als het gedrag.

Intelligentie en executieve functies

Belangrijk om te weten is dat intelligentie niet direct samenhangt met de sterkte van executieve functies. Hoogbegaafde kinderen kunnen bijvoorbeeld minder sterke executieve functies hebben, omdat ze hier nooit op hebben hoeven oefenen. Een intelligent kind kan ook moeite hebben met prikkels uit de omgeving, wat leren uitdagender maakt.

De belangrijkste executieve functies

Er zijn veel executieve functies die samenwerken. De belangrijkste zijn:

• Inhibitie: gedrag reguleren en nadenken voordat je iets doet
• Planning en organisatie: wat ga ik doen? Welke prioriteiten stel ik? Hoe en wanneer doe ik dat?
• Emotieregulatie: welke emoties heb ik en hoe kan ik deze uiten?
• Werkgeheugen: belangrijke informatie selecteren, opslaan en koppelen aan andere informatie
• Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen
• Timemanagement: inschatten hoelang je met een taak bezig bent en deze binnen de gestelde tijd afronden
• Aandachtsfunctie: je aandacht bij een taak houden
• Cognitieve flexibiliteit: omgaan met veranderingen en tegenslagen, en schakelen in oplossingsmethodes
• Doelgericht gedrag: een doel stellen en doorzettingsvermogen tonen om het te bereiken
• Metacognitie: nadenken over je gedrag en dit aanpassen voor de toekomst.

Waarom is het belangrijk om executieve functies te ontwikkelen?

Minder sterke executieve functies komen voor bij hoogbegaafde kinderen, kinderen met AD(H)D, autisme of andere leerproblemen, maar ook bij kinderen zonder diagnoses. Tot de volwassenheid, rond de 23 jaar, blijven deze functies zich ontwikkelen. Het is belangrijk om kinderen hierbij goed te begeleiden. Een kind met minder sterke executieve functies kan vastlopen op school, waardoor het zelfbeeld en zelfvertrouwen een deuk op kan lopen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot faalangst. Het gezinsleven kan ook beïnvloed worden, met vermoeide en gestreste ouders als gevolg en broers of zussen die op hun tenen lopen om conflicten te vermijden.

Ondersteuning voor ouders en docenten

Lees hier wat ouders en docenten kunnen doen om kinderen te ondersteunen bij de ontwikkeling van executieve functies.

Heeft u het gevoel dat uw kind minder sterke executieve functies heeft? In een paar individuele begeleidingssessies kan ik mogelijk veel betekenen. Neem contact met mij op, zodat we samen kunnen kijken wat uw kind nodig heeft.